ਭਾਰਤ 'ਚ ਦਲਾਈਲਾਮਾ ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਅਮਰੀਕੀ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ, ਭੜਕਿਆ ਚੀਨ, ਕਿਉਂ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ 'ਡ੍ਰੈਗਨ' ਦੀ ਦੁਖਦੀ ਰੱਗ ਤਿੱਬਤੀ ਧਾਰਮਿਕ ਗੁਰੂ
Jun20,2024 | Beauro |ਤਿੱਬਤ ਦੇ ਅਧਿਆਤਮਕ ਆਗੂ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਨਾਲ ਅਮਰੀਕੀ ਵਫ਼ਦ ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਚੀਨ ਨਾਰਾਜ਼ ਹੋ ਗਿਆ। ਹੈ. ਚੀਨ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਦਲਾਈਲਾਮਾ ਦੇ ਵੱਖਵਾਦੀ ਏਜੰਡੇ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਅਤੇ ਉਸ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸੰਪਰਕ ਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਨਾਲ ਅਮਰੀਕੀ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਚੀਨ, ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਬੰਧਾਂ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਿਉਂ ਹੈ?ਅਮਰੀਕੀ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦਾ ਸੱਤ ਮੈਂਬਰੀ ਵਫ਼ਦ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਭਾਰਤ ਆਇਆ ਹੈ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਤਿੱਬਤ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ। ਉਹ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਵੀ ਚੀਨ 'ਤੇ ਤਿੱਬਤ 'ਚ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਾਉਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਅਮਰੀਕੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਸਭਾ ਨੇ ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਇੱਕ ਬਿੱਲ ਪਾਸ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਬਿੱਲ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ 'ਤੇ ਤਿੱਬਤੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਲਈ ਦਬਾਅ ਪਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਿੱਲ ਚੀਨ ਨੂੰ ਸਮਝੌਤੇ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਤਿੱਬਤੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ, ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾਈ ਪਛਾਣ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਵਫ਼ਦ ਨੇ ਭਾਰਤ-ਸੰਚਾਲਿਤ ਤਿੱਬਤੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਵੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ ਹੈ।ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਦਾ ਜਨਮ 1935 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਜਨਮ ਸਮੇਂ ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਲਹਮੋ ਧੋਂਦਪ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਦੋ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਲਹਾਮੋ ਘੋਡੁਪ ਪਾਕੋ ਨੂੰ 13ਵੇਂ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਦੇ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। 1940 ਵਿੱਚ ਤਿੱਬਤ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਲਹਾਸਾ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ 14ਵੇਂ ਦਲਾਈਲਾਮਾ ਵਜੋਂ ਤਾਜ ਪਹਿਨਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਚੀਨ ਨੇ 1950 ਵਿੱਚ ਤਿੱਬਤ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਅਸਫਲ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ 1959 ਵਿੱਚ ਤਿੱਬਤ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਭੱਜ ਗਿਆ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਵਿੱਚ ਜਲਾਵਤਨੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ। 1989 ਵਿੱਚ, ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਨੂੰ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਨਾਲ ਅਮਰੀਕੀ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਤੋਂ ਚੀਨ ਨਾਰਾਜ਼ ਹੈ। ਇਹ ਦੌਰਾ ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਦੋਂ ਚੀਨ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਆਪਣੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। 2020 'ਚ ਲੱਦਾਖ ਦੇ ਗਲਵਾਨ 'ਚ ਚੀਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਹੋਈ ਹਿੰਸਕ ਝੜਪ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ 'ਚ ਤਣਾਅ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਤਣਾਅ ਅਜੇ ਵੀ ਬਰਕਰਾਰ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜੋ ਬਿਡੇਨ ਤਿੱਬਤ ਵਿਵਾਦ ਦਾ ਹੱਲ ਕੱਢਣ ਲਈ ਜਲਦ ਹੀ ਰਿਜ਼ੋਲਵ ਤਿੱਬਤ ਐਕਟ 'ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਤਿੱਬਤ ਆਟੋਨੋਮਸ ਰੀਜਨ ਨੂੰ ਚੀਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਮੰਨਦਾ ਹੈ।
ਚੀਨ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ 'ਤੇ ਵੱਖਵਾਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਤਿੱਬਤ ਲਈ ਅਸਲੀ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਚੀਨ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਦੀਆਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ 'ਤੇ ਇਤਰਾਜ਼ ਜਤਾਇਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਦਲਾਈਲਾਮਾ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀਆਂ ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਤਿੱਬਤ ਬਾਰੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਮੁੱਦਾ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਹੈ। ਚੀਨ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਉਸ ਕੋਲ ਹੈ, ਪਰ ਦਲਾਈਲਾਮਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿਰਫ ਤਿੱਬਤ ਦੇ ਲੋਕ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
